- Patent duktus arteriozus (PDA) ne demektir ?
Duktus arteriozus kalpten çıkan iki ana damar olan aorta (vücuda kan gönderen ana damar) ile pulmoner arter (akciğerlere kan gönderen ana damar) arasında bir bağlantı sağlayan damarın adıdır.
Bebek anne karnında iken tüm oksijenini annesinden aldığı için akciğerlerini çalıştırmasına gerek yoktur. Bu nedenle duktus arteriozus sayesinde akciğere yönlendirilen tüm kan vücuda doğru yönlendirilir.
Bebeğin doğumunda sonra artık bebek akciğerlerine kan göndererek kendini idare etmeye başlar ve bu damar da ilk haftalar içinde yavaş yavaş kapanır. Fakat bazı bebeklerde duktus arteriozus kapanmaz ve açık kalır. Bu duruma patent duktus arteriozus (PDA) denir.
- Patent duktus arteriozus varlığında ne olur ?
Patent duktus arteriyozusun varlığında akciğerlere gitmesi gerekenden çok daha fazla kan gider. Bu durum düşük basınç ile çalışması gereken akciğerlerde tansiyon yüksekliğine ve vücuda gitmesi gereken kanın tekrar akciğerlere gitmesine neden olur. Vücuda gitmesi gereken kan miktarını sağlayabilmek için artık kalp ve akciğerler çok daha fazla çalılmak zorundadır ve kalp yetmezliği tablosu başlar. Tabi ki bebeğin durumu PDA nın büyüklüğü ile yakından ilişkilidir. Patent duktus arteriozus geniş olan hastalarda belirtiler erken ve ciddi iken küçük olan hastalarda belirtiler geç ve daha silik olmaktadır.
Patent duktus arterizus geniş olduğunda kalp yetmezliğine ve akciğer tansiyon yüksekliğine bağlı ciddi sonuçlar doğurabilir.
Genel olarak erken doğumu olan bebeklerde PDA ya sık rastlanır. Erken doğumu olan bebeklerde görülmesi halinde zararı daha ciddi boyutlarda olabilir.
- Patent duktus arteriozusa nasıl tanı konur ?
Anne karnında duktus arteriozus doğal olarak açık olduğundan anne karnında yapılan değerlendirmeler ile doğum sonrası açık kalacağını tahmin etmek güçtür. Yenidoğan döneminde solunum yetmezliği, kalp yetmezliği gibi durumları gelişen bebeklerin ekokardiyografi ile değerlendirmelerinde duktus arteriozusun kapanmadığı fark edilebilir. Özellikle düşük doğum kilosu olan erken doğmuş bebeklerde PDA görülme sıklığı artmıştır. Bu nedenle bu bebekler yenidoğan kliniklerine rutin olarak ekokardiyografi ile değerlendirilirler. Ekokardiyografi bir ultrason çeşididir ve tetkik sırasında bebeğinizin canı yanmaz.
- dönemi sonrasında da PDA tanısı koyulabilir. Daha büyük çocuklarda PDA’nın genişliğine göre farklı derecelerde belirtiler görülebilir. Bu belirtiler normal bir muayenede duyulan üfürümden nefes darlığı ve kalp yetmezliğine varan geniş bir yelpazede olabilir. Her ne kadar PDA tanısı ekokardiyografi ile konsa da büyük yaşlarda tanı konulan hastaların bazılarında akciğer tansiyonunun ölçülmesi önem arz eder. Akciğer tansiyonunun ölçülmesi için kasıktan kateter ile girilmeli ve akciğer basıncı kesin olarak ölçülmelidir. Akciğer tansiyonunun çok yüksek olduğu hastalarda PDA’nın kapatılması gündeme gelmemekte ve bu tansiyonu düşürebilmek için ilaç tedavisi başlanması ve yakın takip edilmesi gereklidir.
- Patent duktus arteriozus nasıl tedavi edilir ?
Patent duktus arteriozusun ilk sıra tedavi seçiminde ilaç ile kapatma tedavisi kullanılmaktadır. Eğer bebeğin durumunda ilaçların kullanılmasına engel bir tıbbi özellik var ise diğer tedavi modelleri gündeme gelir. Bebeklik dönemi dışındaki hastalarda ise ilaç ile kapatma tedavisi etkisiz olup diğer tedavi çeşitleri gündeme alınır.
İlaçla kapatma tedavisi dışındaki tedavi seçenekleri anjio ile kapatma ve ameliyat ile kapatmadır. Anjio ile kapatma yönteminde kasık damarlarından girilerek PDA’ya ulaşılır. Bu damarın içerisine değişik özellikteki metal yapılar bırakılarak akımın kesilmesine çalışılır. Düşük doğum ağırlıklı erken doğan yenidoğanlar, genel durumu kötü, akciğer tansiyonu çok yüksek olan hastalar dışında tercih edilen bir yöntemdir. Özellikle düşük doğum ağırlığı olan erken doğmuş bebeklerde ameliyat ile tedavi daha da önem kazanır. Çünkü bu bebeklerin hastane içinde bile taşınmaları sakıncalı olabilir. Böyle bir bebekte PDA’nın kapatılması gerektiğinde ameliyat ekibinin hastanın yatağına gelerek işlemi uygulaması tercih edilmektedir.
Ameliyatta sol koltukaltından yapılan bir kesi ile PDA’ya ulaşılır ve kapatılır. Genellikle küçük bir kesiden kısa süre ile yapılan bir ameliyattır ve mutlaka çocuk kalp ameliyatları için yetkin bir cerrahi ekip tarafından yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde PDA yerine başka damarsal yapıların kapatılması gibi istenmeyen bir sonuç ile karşılaşılabilir.