İzmir’in ve ülke gündeminin son günlerde en tartışılan konularından olan 21 yıl Brezilya donanmasında görev yapan ve hizmet süresinin dolmasıyla birlikte Aliağa'da söküme alınacağı duyurulan ‘asbest yüklü’ Nae Sao Paulo adlı uçak gemisi geçtiğimiz günlerde İzmire doğru yola çıkmıştı.

Gemiye karşı gerek yerel yönetimler gerek odalar gerekse çevre örgütleri uzun süredir eylemlilikleri sürdürürken bugün konuya ilişkin flaş bir gelişme yaşanmıştı.

The Globo News’in 5 Ağustos tarihli haberinde, São Paulo'nun Brezilya karasularını terk etmesine kısa bir süre kala, Brezilya Yüksek Mahkemesi’nin ihtiyati tedbir kararı aldığını belirterek gemiye "dur" dediği ifade edilmişti.

SOYER’DEN ÇAĞRI

Öte yandan; gemi için yapılan “Geri dön” çağrısına rağmen geminin hala İzmir’e doğru ilerlemesine İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer tepki gösterdi.

Gemiye karara uyma çağrısında bulunan Başkan soyer, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı; “Brezilya Yüksek Mahkemesi söküm için Aliağa'ya doğru yola çıkan asbestli gemiye "Dur" dedi. Kararı henüz yerine getirmeyen Sao Paulo'nun verilen ihtiyati tedbir kararına uymasını ve Guanabara Körfezi'ne geri dönmesini bekliyoruz. Gerekli denetimleri yapılmayan, hukuk tanımayan, içerisinde tonlarca asbest barındıran bu gemiyi İzmir sularına sokmamak için elimizden geleni yapmaya devam edeceğiz.”

"O GEMİYİ DURDURUN"

Başkan Soyer ayrıca, "Asbestli gemiye dur demek için" notuyla, Brezilya donanmasına ait Sao Paulo ile ilgili İzmir'deki çevre örgütlerinin başlattığı imza kampanyasına da destek çağrısı yaptı.

Aralarında Ege Çevre Platformu (EGEÇEP), Aliağa Çevre Platformu (ALÇEP) ve Kazdağları Ekoloji Platformu gibi çok sayıda sivil toplum örgütünün imzasının yer aldığı "O Gemiyi Durdurun" başlıklı "Brezilya Büyükelçiliği'ne Açık Çağrımızdır" kampanyasının metninde şu ifadelere yer verildi:

"1963-2000 yılları arasında Fransız Donanmasında, sonrasında Brezilya Donanmasına kullanılıp hurdaya ayrılan Nae Sao Paulo adlı uçak gemisinin, İzmir’deki Aliağa Gemi Söküm Bölgesi’ne getirilmesine izin verilmiştir.

Uçak gemisini Fransa’nın uçak gemisini nükleer denemelerinde kullandığı, yapım yılı da göz önünde bulundurulduğunda, asbest ve radyoaktivite dahil olmak üzere önemli miktarda tehlikeli ve zararlı atık içerdiği, içerdiği bilgileri basında ve kamuoyunda geniş yer almıştır.
Aliağa bölgesi, hali hazırdaki sanayi tesislerinden dolayı birçok sağlık sorunun da yaşandığı, kümülatif ve sağlık etki değerlendirmesi raporlarında kirlilik değerleri ve buna bağlı sağlık sorunlarının en üst seviyelerde yaşandığı bir yerdir.

İzmir Aliağa Nemrut körfezinde yaklaşık 380 000 m2 arazi üzerinde 22 adet gemi söküm tesisinde yılda yaklaşık 900 bin ton hurda gemi sökülmekte, parçalanarak özellikte demir-çelik sektörü için hammadde girdisi sağlanmakla birlikte, gemi sökümünün yarattığı çevre kirliliği ve işçi sağlığına yönelik oluşturduğu riskler bölge için ciddi bir sorun olmaya devam etmektedir. Aliağa Gemi Söküm Tesislerine gelen gemilerin çoğu 20 yaş üstü eski gemiler olup, depo, gövde, makine ve ekipmanlarının bir parçası olarak asbest başta olmak üzere, madeni yağlar, ağır metaller, poliaromatik hidrokarbonlar, poliklorlu bifeniller gibi tehlikeli ve toksik maddeler içermektedir. Çevre ve İş Sağlığı güvenliği ile ilgili gerekli çalışma ve tedbirler alınmadan yapıldığında söküm işlemi sırasında bu maddeler kontrolsüz bir şekilde çevreye yayılarak, geri dönüşü olmayan çevre ve sağlık riskleri yaratmaktadır."

NÜKLEER SERPİNTİ KONUSUNDA DA ELDE VERİ YOK

Metinde, Aliağa'da daha önce yapılan gemi sökümlerine de işaret edilirken, şöyle denildi:

"Birçok tehlikeli maddeyi içeren gemileri sökme işlemi, deniz ve karada yarattığı çevresel kirliliklerin yanı sıra, oksijen kaynağı ile kesme yöntemi ile yürütülen çalışmalarda hava kirletici bileşenler de atmosfere verilmektedir.

Maalesef, atık yönetimindeki paradokslar nedeniyle ülkemiz radyoaktif, asbestli, tehlikeli atık ve kimyasalların tehdidiyle karşı karşıyadır. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından firmaların beyanına dayanan bir sistem ile yürütülen Atık Beyan Sistemine bildirilen rakamların ne kadar denetlendiği ya da gerçeği yansıttığı tartışmalıdır. Ülkemizde, gemi sökümü, atık ithalatı ve atıkların ülkemize giriş yollarında yaşanan sorunlar yönünden Nae Sao Paulo ile ilgili süreç bir ilk değildir. 2008’de, 1 ton asbest olduğu beyan edilerek Aliağa’ya getirilmek istenen ancak tepkiler üzerine Hollanda’ya gönderilen Otopan Gemisinde 77 tondan fazla asbest ortaya çıkmıştır. 2015’te Aliağa’ya söküm için getirilen Kuito adlı tankerde, 2013 yılında yapılan incelemede olması gerekenden 5 kat fazla radyoaktivite tespit edilmiştir.
Nae Sao Paulo adlı nükleer savaş gemisinin Türkiye’ye gönderilmesine dair iş ve işlemler Basel Sözleşmesi, Barselona Sözleşmesi, İzmir Protokolü gibi uluslararası sözleşmelere de aykırılık içermekte olup, Türkiye Cumhuriyeti’nin yanı sıra Brezilya Federal Cumhuriyeti’nin de hukuki sorumluluğuna neden olacaktır.

Biz aşağıda imzası bulunan çevre ve ekoloji örgütleri olarak, nükleer serpinti konusundaki ölçümlere dair elde net verisi olmayan, radyoaktivite ve asbest başta olmak üzere birçok tehlikeli ve zararlı maddeyi bünyesinde barındıran Nae Sao Paulo adlı uçak gemisinin ülkemize getirilmesini istemiyoruz.

Lütfen bu çağrımıza kulak vermenizi, ülkemizde halk ve çevre sağlığı yönünden telafisi imkansız sorunlara neden olacak bu geminin Türkiye’ye gönderilmesinin durdurulması için Brezilya Federal Cumhuriyeti nezdinde harekete geçmenizi diliyoruz."

EGEÇEP ve ALÇEP çağrısı ile imzacı kurumlar:
Kazdağları Ekoloji Platformu
Doğa için Sanat Derneği
DİÇEP / Didim Çevre Platformu
FOÇE
FOÇA FORUM
Çeşme Çevre Platformu
Bozcaada Forum
Dikili Kültür ve Çevre Platformu
DİKÇEP
Kazdağları Kardeşliği
Kuşadası Çevre Platformu
Çan Çevre Derneği
Ayvalık Tabiat Platformu
Antalya Ekoloji Meclisi
Validebağ Direnişi
Salihli Çevre Derneği
Yenifoça Forum
Foça Kent Konseyi
Bergama Çevre Platformu
Doğanın Çocukları
Burhaniye Çevre Platformu / BURÇEP
Ordu Çevre Derneği
Halkevleri Kent ve Ekoloji Çalışma Grubu
Muğla Çevre Platformu / MUÇEP
Deştin Çevre Platformu
Söke Çevre Platformu
Van Çevre Tarihi Eserleri Koruma Araştırma Ve Geliştirme Derneği
Eğitim-Sen Foça Şube
Foça Barış Kadınları
Munzur Koruma Kurulu
Turgutlu Çevre Platformu / TURÇEP
Karadeniz İsyandadır Platformu
Marmaris Kent Konseyi Çevre Temsilciliği
Bartın Platformu
Kazdağları İstanbul Dayanışması
BİGA Ekoloji ve Yaşam Platformu
Divriği Kültür Derneği
İzmit Yerel Gündem 21 çevre geliştirme proje üretim uygulama ve işletme kooperatifi
Gökova Ekolojik Yaşam Derneği
KESK Ekoloji Meclisi
Tarım Orkam Sen
Büyük Menderes İnisiyatifi
Kdz. Ereğli Çevre Platformu (KERÇEP)
HDK Ekoloji Meclisi
Germencik Çevre ve Doğa Derneği
Edremit Çevre Derneği
Edremit Çevre Platformu (EDÇEP)
Foça Organik Tarım Grubu
İDA
Nükleer Karşıtı Platform
Kuzey Ormanları Savunması
Mersin Çevre ve Doğa Derneği