• Büyük arter transpozisyonu ne demektir ?

Büyük arterlerden kastedilen kalpten çıkan iki ana damardır. Bu ana damarlardan biri vücuda kan gönderirken diğeri ise akciğerlere kan göndermektedir. Transpozisyon kelimesi iki yapının yerlerinin değişmiş olması anlamına gelmektedir. Bu kalp hastalığında kalpten çıkan iki ana damarın yerleri değişmiştir. Bu durumda kalbin temiz kan taşıyan bölümü kirli kan taşıyan akciğer damarına bağlanarak akciğerlere ve kalbin kirli kan taşıyan bölümü ise temiz kan taşıyan damara bağlanır. Bu durumda kirli kan vücuda dağıtılırken temiz kan ise akciğerlere gitmektedir. Yani dolaşım tam olarak tersine dönmüştür diyebiliriz. Aslında temiz kanın tekrar akciğerlere ve kirli kan ise vücuda gönderilmesine paralel dolaşım denmektedir. Bu dolaşımda kalbin içinde veya büyük damarları arasında kirli ve temiz kanın karışabileceği noktalar olmalıdır. Bu noktalarda kanın karışması bebeğin hayata tutunmasını sağlar.

• Büyük arter transpozisyonu bulguları nelerdir ?

Büyük arter transpozisyonlu bebekler doğumdan hemen sonra yükselmeyen oksijen seviyeleri ile dikkati çekerler. Bu bebeklere oksijen verilmesine rağmen oksijen seviyeleri yükselmez ve dinlemek ile kalplerinde üfürüm duyulabilir. Ek olarak yenidoğan döneminde genel durum bozukluğu ve solunum makinesine bağlanma ihtiyacı gibi destek tedavileri gerektirebilirler.

• Büyük arter transpozisyonuna nasıl tanı konur ?

Büyük arter transpozisyonlu bebekler yenidoğan döneminde hayatın ilk saatlerinde oksijen ve diğer tedavilere rağmen vücut oksijen seviyesinin yükselmemesi nedeniyle çocuk kardiyoloji hekiminin değerlendirmesiyle olur. Bu değerlendirmede çocuk kardiyoloji doktoru gelişmiş bir tür ultrason ile ekokardiyografi değerlendirmesi sırasında kalbin ve büyük damarların görüntülenmesiyle tanı konur.

Bazen bebeğin anne karnındaki normal kontrollerinde bebekte görülen bir anormallik veya şüphe sonrası bebeğin anne karnında kalbinin değerlendirilmesi için çocuk kardiyoloji doktoruna sevk edebilir. Bu değerlendirme bebeğin anne karnında olması, kalbin küçük olması ve hızlı gelişiyor olması nedeniyle değerlendirmesi zor bir görüntüleme yöntemidir. Bu değerlendirmede tam olarak tanı konmasa bile kalbin yapısından şüphelenebilinir ve doğuma kadar hatta sonrasında da yakın izleme alınabilir. Böyle bir durumda bebeğin bir 3. Basamak merkezde doğurtulması tavsiye edilir.

• Büyük arter transpozisyonu nasıl tedavi edilir ?

Büyük arter transpozisyonlu bir bebeğin tedavisinin basamakları arasında ilk sırada yer alan konu zamanında tanı konması bulunur. Tanının zamanında konmuş olması zamanında ve kapsamlı müdahalenin belki de en önemli koşulu olabilir.

Tanı konulması ardından yapılması gereken ilk iş bebeğin bir yenidoğan yoğun bakımda izleme alınmasıdır. Yenidoğan yoğun bakımda izleme alınması ardından oksijen saturasyonunun yükseltilebilmesi için yani kirli ile temiz kanın karışımını arttırabilmek için damardan ilaç verilmesi veya anjio ile kalbin kulakçıkları arasındaki ilişkinin genişletilmesi gerekebilir. Anjio ile yapılan kulakçıkların arasındaki kan akımının genişletilmesi işlemi ‘balon atrial septostomi’ adını alır.

Bebeğin yoğun bakımda toparlanması ardından ameliyat ile kalpten ters çıkan damarlara müdahale edilmesi gerekmektedir. Ameliyat hayatın ilk 3 haftası içerisinde yapılması gereken bir prosedürdür. Ameliyatta kalbe göğüs kafesinin ön tarafından girilerek ulaşılır. Kalbe ulaşıldığında hazırlanır ve kalp akciğer makinasına bağlanır. Bu sayede kalp durdurulup ameliyat yapılırken vücudun kan dolaşımı devam edebilir. Ameliyat sonrası bebek tekrar yoğun bakım koşullarında izleme alınır. Ameliyat riskli ve ciddi bir ameliyattır; ameliyat sonrası yoğun bakım dönemi kritik bir süreçtir. Tüm bunlara karşın ameliyatı ve yoğun bakım dönemini geride bırakarak sağlığına kavuşan birçok bebek vardır.

• Büyük arter transpoizyonu ameliyatı sonrası nasıl bir hayatı olacak ?

Ameliyat ile kalpleri düzeltilmiş bebekler normale yakın bir çocukluk dönemi geçirirler. Bu dönem boyunca mutlaka çocuk kardiyoloji ve kalp cerrahisi ekipleri tarafından yakın izlem ve kontrolde olmalıdırlar. İzlemde bu kalplere ve bu ameliyata özgü olan bazı sorunlar görülebilmekte ve bunların izlenmesi veya gereğinde müdahalesi için hastaların izlemi önerilir.